Plantaardige oliën zijn essentiële extracten uit de plantenwereld en worden op verschillende gebieden gebruikt, bijvoorbeeld in de keuken, cosmetica en aromatherapie. De manier waarop ze gewonnen worden, is afhankelijk van de planten, de gebruikte methoden en de gewenste eigenschappen..

Soorten plantaardige oliën

Plantaardige oliën kunnen in verschillende categorieën worden ingedeeld, afhankelijk van hun oorsprong en eigenschappen. :

•          Vierge oliën en extra vierge oliën: Deze oliën worden op mechanische wijze gewonnen, zonder gebruik van chemicaliën. Extra vierge oliën hebben een hogere zuurtegraad dan extra vierge oliën, die aan strenge kwaliteitsnormen moeten voldoen. Deze classificatie is belangrijk omdat deze niet alleen de organoleptische kwaliteit van de olie bepaalt, maar ook de gezondheidsvoordelen ervan..

​

•        Geraffineerde oliën: Deze oliën ondergaan een zuiveringsproces waarbij onzuiverheden, vrije vetzuren en geuren worden verwijderd. Hoewel dit proces de houdbaarheid van de olie verlengt, kan het ook de voedingswaarde en smaak ervan verminderen. Geraffineerde oliën worden vaak gebruikt bij het koken vanwege hun neutrale smaak en hittebestendigheid..

​

•          Koudgeperste oliën: Oliën verkregen door koude persing worden beschouwd als van hogere kwaliteit. Dit proces, dat niet warmer is dan 27°C, zorgt ervoor dat voedingsstoffen, vitaminen en aroma's behouden blijven. Deze oliën worden vaak gebruikt in de huidverzorging en bij het koken vanwege hun rijke smaak en voedingswaarde..

​

•          Maceratieoliën: Bij deze methode worden planten in een olie getrokken om de actieve ingrediënten, aroma's en smaken te extraheren. Geweekte oliën kunnen specifieke eigenschappen hebben, afhankelijk van de gebruikte planten. Ze worden vaak gebruikt in cosmetische en aromatherapeutische preparaten..

​

•          100% puur en natuurlijk betekent dat de olie uit slechts één ingrediënt bestaat. Dit garandeert authentieke kwaliteit, zonder parfum of toevoegingen die de eigenschappen ervan kunnen aantasten. Er bestaan ​​echter ook plantaardige oliën die een ‘levend’ karakter hebben. Aan sommige producten kan een conserveermiddel, zoals vitamine E, worden toegevoegd om oxidatie te verminderen en de houdbaarheid te verbeteren. Dit geldt bijvoorbeeld vaak voor olieachtige maceraten.

Methoden voor het vervaardigen van plantaardige oliën

De methode voor het extraheren van plantaardige oliën is van cruciaal belang, omdat deze de kwaliteit, smaak en eigenschappen van de olie beïnvloedt. Dit zijn de belangrijkste productiemethoden :

•          Mechanisch persen: Bij dit proces worden zaden of vruchten geplet om de olie te extraheren. Er zijn verschillende soorten persen, waaronder schroefpersen en koudpersen. Koud persen wordt bijzonder gewaardeerd omdat het hoogwaardige oliën oplevert, rijk aan voedingsstoffen en aroma's..

​

•          Oplosmiddelextractie: Bij deze methode worden chemische oplosmiddelen (zoals hexaan) gebruikt om olie uit plantenmateriaal te extraheren. Hoewel dit proces effectief is en een hoge opbrengst oplevert, roept het wel zorgen op over de aanwezigheid van chemische resten in de uiteindelijke olie. De op deze manier gewonnen oliën moeten doorgaans verder worden geraffineerd om de onzuiverheden te verwijderen..

​

•          Enfleurage: Deze traditionele techniek, die tegenwoordig minder gebruikelijk is, bestaat uit het plaatsen van bloemen in een vette substantie (zoals dierlijk vet of olie) om hun aroma's te extraheren. Enfleurage wordt voornamelijk gebruikt om aromatische extracten te verkrijgen, vooral voor de parfumerie.

​

•         Maceratie: Bij maceratie worden planten gedurende enkele weken ondergedompeld in plantaardige olie, waardoor de eigenschappen van de planten in de olie kunnen doordringen. Dit proces wordt vaak gebruikt om geïnfuseerde oliën te maken, die de voordelen van de planten behouden en toch geschikt zijn voor cosmetisch gebruik..

Vetzuren in plantaardige oliën: een voedingsperspectief

Op het gebied van voeding wordt de term 'lipiden' vaak geassocieerd met plantaardige oliën. Lipiden, die een cruciale rol spelen in veel lichaamsfuncties, bestaan voornamelijk uit vetzuren. Deze worden onderverdeeld in drie hoofdcategorieën: verzadigde vetzuren, onverzadigde vetzuren en transvetzuren. Het is van groot belang dat u deze verschillende soorten begrijpt, omdat ze een uiteenlopende invloed op onze gezondheid hebben en veel voorkomen in onze voeding.

Verzadigde vetzuren

Verzadigde vetten komen voornamelijk voor in dierlijke producten, zoals boter, room en kaas. Ze zijn echter ook in wisselende hoeveelheden aanwezig in sommige plantaardige oliën. Het is belangrijk om de consumptie ervan in de gaten te houden, want een te grote inname kan de ophoping van cholesterol in de slagaders bevorderen en zo het risico op hart- en vaatziekten vergroten. Het wordt aanbevolen om de inname van verzadigd vet te beperken tot minder dan 10% van de totale dagelijkse calorie-inname..

Onverzadigde vetzuren

Onverzadigde vetzuren, waaronder omega-3, omega-6 en omega-9, komen vooral voor in plantaardige oliën en sommige vette vissoorten, zoals zalm en sardines. Deze vetzuren zijn essentieel voor de gezondheid van de mens, omdat ze nodig zijn voor een goede stofwisseling in het lichaam. Omega-3 en omega-6 zijn hierbij van bijzonder belang, omdat het menselijk lichaam deze niet zelf kan aanmaken en ze dus via de voeding binnen moet krijgen. Deze vetzuren spelen een sleutelrol bij de vorming van celmembranen en de productie van hormonen.

Transvetzuren

In tegenstelling tot onverzadigde vetzuren zijn transvetzuren, vaak gehydrogeneerde vetten genoemd, voornamelijk van industriële oorsprong. Deze vetten zijn ontwikkeld om de houdbaarheid van voedsel te verlengen, maar ze brengen aanzienlijke gezondheidsrisico's met zich mee. Transvetzuren worden in verband gebracht met een verlaagd HDL-cholesterolgehalte (het 'goede' cholesterol) en een verhoogd triglyceridengehalte, wat het risico op coronaire hartziekten vergroot. Het is daarom raadzaam om gehydrogeneerde oliën te vermijden die in veel bewerkte voedingsmiddelen voorkomen, zoals koekjes en kant-en-klaarmaaltijden..

Voedingsaanbevelingen

Voor een evenwichtige voeding wat betreft lipiden is het raadzaam om te streven naar een ideale verdeling van vetzuren. Dit omvat een inname van meer dan 50% omega-9, een verhouding van 4:1 van omega-6 tot omega-3 en een algehele verhouding van 10:2,5:1 van omega-9, omega-6 en omega-3. Het beperken van de inname van verzadigd vet en transvet is ook cruciaal voor het behoud van een goede cardiovasculaire gezondheid..

Conclusie

Plantaardige oliën zijn veelzijdig, rijk aan voedingsstoffen en hebben een positief effect op de gezondheid. Hun winning, hetzij mechanisch of chemisch, heeft een grote invloed op hun eigenschappen en kwaliteit. Door te kiezen voor oliën van hoge kwaliteit, voornamelijk oliën die verkregen zijn door koude persing en zonder raffinage, kunnen we hun eigenschappen optimaal benutten voor gebruik in de keuken, cosmetica en aromatherapie. Als u de verschillende soorten oliën en de manier waarop ze worden gemaakt begrijpt, kunt u weloverwogen keuzes maken en optimaal profiteren van de voordelen van deze natuurlijke schatten..

​

​

Bibliografie

Bistrian, B. R., et al. (2006). « Les acides gras essentiels et leur rôle dans la santé. »Médecine et nutrition

Borel, P., et al. (2013). “Regulering van voedingslipiden en cardiovasculaire gezondheid.» Interne Geneeskunde Beoordeling

Kaibeck, J. (2013). “Plantaardige oliën.» Leduc.s Edities

Penalva, A., en Tchobanglous, G. (2008). "Vetzuren in de menselijke voeding." Franstalige beoordeling van laboratoria

Onze plantaardige oliën